Is dit nog belangrijker dan AI en big data?
De potentie en twijfels over preventieve gezondheidszorg
Hey daar,
Wanda vertelde dat ze tijdens haar specialisatie tot longarts patiënten behandelde met longkanker, vaak veroorzaakt door jarenlang stevig roken:
‘Ik wist dat 82% van de sterfgevallen van longkanker door roken kwam. Het was onmiskenbaar. De longen van de patiënten waren bruin tot zwart, met kapotte longblaasjes en verharding van het longweefsel.’
En als ze even pauze had?
‘Dan liep ik naar buiten om een sigaretje op te steken.‘
Haar ervaringen met het verderfelijke effect van sigaretten stapelden zich op totdat ze op een dag tot inkeer kwam. Ze stopte niet alleen met roken, maar Wanda de Kanter werd een prominent pleitbezorger in de strijd tegen de tabaksindustrie.
Niet roken is duidelijk een onderdeel van een gezonde leefstijl. Maar hoe heeft leefstijl te maken met preventieve gezondheidszorg? Wat is de potentie en wat zijn valkuilen als we mensen willen aanzetten om gezonder te leven? Kan data en AI hier ook een rol in spelen?
In deze nieuwsbrief deel ik mijn inzichten over preventieve gezondheidszorg.
Veel leesplezier,
Peter
PS. Of als je liever kijkt, ik maakte een video over dit onderwerp.
Preventie als de heilige graal?
Ongeveer 60% van de Nederlanders kampt met één of meer leefstijlgerelateerde aandoening, zoals diabetes, kanker of hart- en vaatziekten. Door een gezondere leefstijl hebben mensen hopelijk minder en later gezondheidszorg nodig en is de kwaliteit van leven hoger.
Daarom hameren tal van overheidsorganisaties, zorgorganisaties en belangenverenigingen op preventieve zorg. In veel gevallen ligt de focus daarbij op het bevorderen van een (gezonde) leefstijl.
Leefstijl aanpassen is lastig
Leefstijl is breed: hoeveel en wat we eten, genoeg beweging, of we roken, alcohol drinken of drugs gebruiken, hoeveel sociale contacten we hebben, of we geldzorgen hebben, hoe goed we slapen en nog veel meer.
Je leefstijl aanpassen is echter niet makkelijk. Volgens Jaap Seidell, hoogleraar Gezondheidswetenschappen, probeerden zorgorganisaties en overheden een gezonde leefstijl te bevorderen door opvoeding en educatie.
Alleen, dat werkt niet. In dit artikel van Lynn Berger stelt Seidell:
‘Dan ging je als een soort missionaris aan mensen vertellen wat ze moesten doen.’
In hetzelfde artikel komen een paar methoden naar voren die wel lijken te werken. De belangrijkste: laat mensen zelf bedenken wat ze kunnen doen om gezonder te leven.
Je persoonlijke AI coach
Kan technologie ook een rol spelen in het stimuleren van een gezondere leefstijl? Sam Altman, CEO van OpenAI, denkt van wel. Samen met Arianne Huffington (bekend van de Huffington Post) richtte hij Thrive.AI op.
Het idee van deze start-up is om een AI-coach te bouwen die altijd voor je klaar staat. De coach kent je medische achtergrond, je doelen en dagelijkse routines. De coach:
herinnert je aan medicatie;
stuurt je voorstellen voor gezonde maaltijden;
moedigt je aan om meer te bewegen.
Het grote voordeel is dat deze AI-ondersteuning veel goedkoper is dan een dure diëtist of coach. Dat maakt het een stuk toegankelijker. Maar de risico’s zijn ook groot, zoals de opslag van jouw gezondheidsdata bij een techbedrijf.
Maar nog belangrijker: ik vraag me af in welke mate we adviezen en voorstellen van een app écht omzetten in daden. In mijn omgeving ken ik genoeg mensen die nu al geïrriteerd raken door een horloge die notificaties geeft om te gaan staan of om meer stappen te zetten.
Groene omgeving helpt
Een van de meest effectieve middelen voor meer gezondheid is het vergroenen van de leefomgeving. Minder hip en sexy dan een app, maar volgens wetenschappelijk onderzoek veel doeltreffender.
Zo blijkt volgens Sjerp de Vries van de Wageningen Universiteit uit onderzoek dat mensen die in een groenere omgeving leven:
gemiddeld een hogere levensverwachting hebben;
minder hart- en vaatziekten hebben;
minder depressie, angststoornissen, ADHD en dementie hebben;
hun baby’s gemiddeld een hoger geboortegewicht hebben.
Zo op het eerste gezicht lijkt het daarom een no-brainer voor gemeenten om in te zetten op meer bomen en parken.
Maar het lastige van dit soort bevindingen is om causaliteit te bewijzen. Is het echt oorzaak-gevolg? Of zijn andere factoren van invloed op de gezondheidseffecten? Bijvoorbeeld dat in rijkere woonwijken mensen gemiddeld meer groente en fruit eten, én dat er ook meer bomen zijn.
Dit artikel van Marcel aan de Brugh laat mooi de nuance van deze discussie zien.
Deep Dive
Artikelen, boeken, podcasts, video’s, documentaires en meer over dit thema.
1. LEZEN / Rinske van der Goor schrijft in haar column dat effectieve maatregelen voor een gezonde leefstijl vooral zijn gericht op maatschappelijke effecten.
Denk aan: meer fietspaden, hogere leeftijdsgrens voor kopers van sigaretten en lagere prijzen voor groente en fruit.
2. LEZEN / Anders dan gebruikelijk tip ik een boek dat ik nog niet heb gelezen, maar waar ik wel hoge verwachtingen van heb.
Op 4 september verschijnt het boek De spreekkamer is lek van Tom Grossfeld. Hij schrijft over de risico’s bij het gebruik van persoonlijke data in de GGZ.
3. KIJKEN / In de serie The Big Bang Theory krijgt Howard een Fitbit van zijn vrouw Bernadette. Het doel is om hem te motiveren om meer te bewegen. In deze korte video kun je zien wat het effect daarvan is.
Dank 🙏
Bedankt voor het lezen!
Deze nieuwsbrief is gratis, maar niet goedkoop om te maken. Je kunt me daarom op een aantal manieren helpen:
Stuur het door naar iemand die het leuk vindt, huur me in om te spreken, voor een webinar of voor workshop scenarioplanning.
Interesse? Doe een vrijblijvende boekingsaanvraag.
