Maak kennis met de toekomstdriehoek
Wat kaneelbroodjes en scenarioplanning met elkaar te maken hebben
Hey daar,
Begin mei was ik in Kopenhagen met mijn gezin. Terwijl zij de stad bekeken en lekkere kaneelbroodjes aten, volgde ik een tweedaagse opleiding bij het Copenhagen Institute for Future Studies (CIFS).
Het onderwerp van deze cursus was: Hoe onderzoek je de toekomst?
Tijdens deze twee dagen doorliepen we alle stappen om trends te verkennen, de meest relevante issues te vinden en scenario’s voor te bereiden.
Het werken met scenario’s is namelijk de uitgelezen methode voor goed toekomstonderzoek. In deze nieuwsbrief deel ik daarom de belangrijkste stappen hoe je dit aanpakt.
Veel leesplezier,
Peter
PS. Of als je liever kijkt, ik maakte een video over mijn werk als futuroloog:
Zo doe je toekomstonderzoek
Toekomstonderzoek kost veel tijd, maar levert veel inzichten voor je organisatie of onderneming op. Samen met cursisten uit de hele wereld doorliepen we deze stappen tijdens de cursus.
Trends verkennen;
Relevante issues vinden;
Scenario’s voorbereiden.
Stap 1: Trends verkennen
De eerste opdracht is trendverkenning. Dit doen we aan de hand van de toekomstdriehoek:
Push of the present: Welke opvallende (mega)trends veranderen de toekomst?
Pull from the future: Wat zijn nieuwe ontwikkelingen en signalen van verandering?
Weight of the history: Wat zijn de diepe structuren of instituties die kenmerkend zijn voor ons interessegebied?
De casus waar we met de groepjes aan werkten, ging over de toekomst van stedelijke mobiliteit. De Zweedse autofabrikant Volvo was onze fictieve opdrachtgever.
Wat we deden:
Iedereen schreef op aparte post-its trends en ontwikkelingen op die relevant zijn voor stedelijke mobiliteit.
Op een flip-over maakten we drie kolommen voor de categorieën uit de toekomstdriehoek. De post-its plakten we op de juiste plek, soms voorafgegaan met een discussie over de trend (en over de plek in de categorieën).
Een aantal trends die we bespraken: toenemende verstedelijking, meer geavanceerde sensortechnologie, de huidige infrastructuur (met wegen, tankstations, laadpalen en parkeerplaatsen) en het gevoel van vrijheid dat een eigen auto geeft.
Stap 2: Relevante issues vinden
De volgende stap is om de meest relevante issues te vinden uit de trendverkenning. Hiervoor pakten we een nieuwe flip-over en tekenden we twee lijnen: een van de x-as en een voor de y-as.
De x-as staat voor onzekerheid: van lage onzekerheid tot hoge onzekerheid.
De y-as voor impact. Deze as loopt van lage impact naar hoge impact.
We trekken daarna twee lijnen: een halverwege de x-as en een halverwege de y-as. Hierdoor hebben we 4 kwadranten.
We pakten de post-its met trends erbij. Per trend discussieerden we in onze groep over de vraag hoe zeker de trend is en wat de impact van de trend is.
Het resultaat is een indeling van de trends in de 4 kwadranten:
Lage impact, zowel met een lage als een hoge onzekerheid: we houden de trends in de gaten, maar doen er niet direct iets mee. Voorbeeld: de ontwikkeling van slimme steden en sensortechnologie.
Hoge impact en lage onzekerheid. Dit zijn ontwikkelingen waar we direct wat mee moeten doen. Voorbeeld: elektrificatie en de verdere ontwikkeling van zelfrijdende auto’s.
Hoge impact en hoge onzekerheid. Dit zijn de issues die we willen gebruiken in het voorbereiden van onze scenario’s. Voorbeeld: willen mensen vooral toegang tot mobiliteit of zelf een auto bezitten?
Stap 3: Scenario voorbereiden
In deze stap gaan we scenario’s voorbereiden. We pakten de ontwikkelingen in het kwadrant van hoge impact en hoge onzekerheid.
In onze groep bespreken we welke spanning in deze ontwikkeling zit. Spanning als in: we weten niet welke kant deze ontwikkeling opgaat. Zoals in het geval van toegang tot mobiliteit versus eigendom van auto’s.
Uiteindelijk zoeken we naar twee ontwikkelingen waar spanning op zit. De uitersten van deze ontwikkelingen vormen de lijnen van een kruis waarmee we scenario’s gaan bouwen.
In Kopenhagen kwamen we uit op de volgende lijnen:
Strikte regelgeving door de overheid versus het vrijlaten van de markt;
Focus op het delen van data versus de nadruk op privacy.
Op die manier krijg je vier kwadranten, bijvoorbeeld een strikte regelgeving in combinatie met een focus op het delen van data.
Elk kwadrant is een scenario dat we daarna uitwerken: hoe ziet stedelijke mobiliteit er uit in dit scenario?
Mijn mening over de cursus
De twee dagen in Kopenhagen vlogen voorbij. Na de drie stappen in deze nieuwsbrief volgden namelijk nog een aantal andere stappen met werkvormen. Die leg ik volgende maand uit.
Deze vorm van toekomstonderzoek is dus behoorlijk intensief, zoals je misschien wel kan afleiden uit het stappenplan. Om te komen tot het beste resultaat is het nodig om deze tijd en energie erin te steken.
Is dat het dan waard? Wat levert zo’n traject op? Docenten Kristian en Aron haalden Pierre Wack aan, de grondlegger van scenarioplanning:
The main goal is reperception. That is awakening to the possibility of the future being different from the past or how one expects it to be.
Andere cursisten
Naast de inhoud, vond ik het ook leuk om tijdens de borrel aan het einde van de eerste cursusdag met andere cursisten te praten.
Zo sprak ik met Stefan die zich bij de VRT bezighoudt met digitale innovatie, Emma uit Finland die deze methode meer wil gebruiken bij de Verenigde Naties en Rui die toekomstverkenningen doet voor de Portugese overheid.
Sofia uit Zweden had inhoudelijk misschien ook nog het meeste aan onze case van Volvo. Zij werkt bij een bekende Zweedse fabrikant van vrachtwagens.
En hoe nu verder?
Na stap 3 uit het stappenplan volgt het uitwerken van concrete scenario’s. De stappen die je daarvoor volgt, schrijf ik volgende maand op in mijn nieuwsbrief!
Deep Dive
Artikelen, boeken, podcasts, video’s, documentaires en meer over dit thema.
1. LEZEN / Het boek Boekestijn en De Wijk: Voorspellen de Toekomst van Hugo Reitsma had ik mee op vakantie die volgde na deze cursus. Makkelijk leesbaar over geopolitieke ontwikkelingen, zoals de oorlog in Oekraïne en de opkomst van China. Minpuntje: het voelt soms wat gehaast geschreven.
2. LEZEN / Het verhaal van Kodak en digitale fotografie is een klassieke casus over een bedrijf dat een relevante ontwikkeling helemaal mist. Dit artikel in Forbes beschrijft wat er gebeurde. Samenvatting: de kennis was er wel, de wil om te anticiperen of veranderen niet.
3. KIJKEN / Naast vermaak, kan sciencefiction een manier zijn om je verbeeldingskracht te kietelen. Zo gaat het in de film Dune 2 (8,6 op IMDb) o.a. over strategische allianties, de kracht van religie en omgaan met schaarse hulpbronnen.
En los daarvan: een gave film met geweldige beelden en genoeg snelheid (t.o.v. het eerste deel). Nu te zien op HBO Max.
Dank 🙏
Bedankt voor het lezen!
Deze nieuwsbrief is gratis, maar niet goedkoop om te maken. Je kunt me daarom op een aantal manieren helpen:
Stuur het door naar iemand die het leuk vindt, huur me in om te spreken, voor een webinar of voor workshop scenarioplanning.
Interesse? Doe een vrijblijvende boekingsaanvraag.