De dode hoek van kennis
Maak jij deze fout bij het opslaan van informatie?
Hey daar,
Als kind van 10 jaar speelde ik dat ik wetenschapper was. Geen soldaatje, brandweerman of profvoetballer.
Zo ging dat: mijn broer Jeroen stelde mij een vraag. Bijvoorbeeld: 'Hoeveel koeien zijn er in Nederland?'
De vraag schreef ik op een papiertje en ik fietste naar de bibliotheek in het dorp. Ik struinde door de boeken om een antwoord te vinden op de vragen van mijn broer.
Ik vond dat heerlijk. Rondlopen door zo'n ruimte met zoveel kennis in al die boeken!
Let op: dit was nog voor internet en Google 🤓
Eigenlijk lijkt dit wel op mijn huidige werk als toekomstonderzoeker. Een organisatie vraagt hoe de toekomst van hun bedrijf, instelling, bedrijfstak of de samenleving eruit ziet. Ik doe mijn onderzoek en presenteer dat op een podium. Of ik doe de verkenning samen met hen in een workshop.
Deze herinnering aan mijn kindertijd, waarin ik al een fascinatie had voor kennis opdoen en delen, heeft me nooit helemaal losgelaten. Want hoe organiseer je kennis op een goede manier, juist nu in het digitale tijdperk?
Het thema van deze nieuwsbrief is daarom de toekomst van kennismanagement en lerende organisaties.
Veel leesplezier,
Peter
PS. Kennismanagement is een belangrijk element in mijn nieuwe lezing Toekomstgericht Innoveren.
PPS. Of als je liever kijkt, ik maakte een Engelse video over lerende organisaties en persoonlijk kennismanagement:
Dode hoek van kennismanagement
Kennismanagement is het systematisch verzamelen, organiseren, delen en benutten van kennis. Het is geen doel op zichzelf. Uiteindelijk richt een organisatie hun kennismanagement in om betere beslissingen te nemen en sneller te innoveren.
Tijdens mijn opleiding Bedrijfskunde heb ik een paar vakken gevolgd in kennismanagement. Die inzichten zijn ondertussen al lang uit mijn hoofd verdwenen. Maar ik kan me nog wel herinneren wie de bekendste academicus was op dit gebied: professor Matthieu Weggeman.
Magische formule
In 1997 definieerde Weggeman een formule voor kennis:1
Kennis = Informatie x Ervaring, Vaardigheden en Attitude
Kortom, kennis is meer dan informatie alleen. Het is een combinatie van informatie met iemands ervaring, vaardigheden en attitude.
Bijvoorbeeld: wil je kennis opdoen over pianospelen, dan helpt het als je in een boek leest hoe je dat doet (informatie). Maar vervolgens moet je dat oefenen, ervaring opdoen en dit willen blijven ontwikkelen (attitude). Zo bouw je bruikbare kennis op over pianospelen.
Hetzelfde geldt voor kennis over een productieproces, een dienst, een klant of een beleidsterrein. Allemaal is dat uiteindelijk een combinatie van informatie met iemands ervaring, vaardigheden en attitude.
Veelgemaakte fout
De formule van Weggeman laat zien hoe nauw kennis samenhangt met een persoon. Het gaat elke keer om iemands unieke ervaringen, vaardigheden en attitudes.
Maar ik zie vaak dat kennismanagement bij bedrijven en overheden alleen maar wordt ingestoken vanuit informatie. Kort door de bocht is dit de veelgemaakte fout: ‘Als we de systemen inrichten waar de relevante informatie op te vinden is, dan hebben we het kennismanagement goed ingericht.‘
Volgens mij vergeet je dan de dode hoek van kennismanagement: de ervaring, vaardigheden en attitude van diegene die de kennis opdoet, deelt en benut. Dan heeft de informatie pas echt meerwaarde.
De oplossing? Laat werknemers meer vrij in hoe ze hun kennis willen inrichten. Dat is persoonlijk kennismanagement.
Mijn nieuwe hobby: PKM
De term persoonlijk kennismanagement, afgekort PKM, is de meest recente stroming waar productiviteitsnerds, zoals ik, zich mee bezighouden.
Mijn vriendin Susan verzucht dat PKM mijn nieuwe hobby is. Zeker als ik haar weer eens vertel over een nieuwe plug-in in mijn favoriete tool Obsidian.2
De Engelstalige definitie van PKM is:
Personal knowledge management (PKM) is a process of collecting information that a person uses to gather, classify, store, search, retrieve and share knowledge.
Ten opzichte van klassieke kennismanagement hebben werknemers meer autonomie bij PKM. Autonomie in hoe ze hun werk organiseren, hoe ze kennis opslaan en welke systemen ze daarvoor gebruiken.
Dit past volgens mij veel beter bij de formule van Weggeman. Omdat je mensen meer vrijlaat in hoe ze hun kennis regelen, hoe beter ze de informatie kunnen afstemmen op hun eigen ervaringen en vaardigheden. En daarbij: voor veel hoogopgeleide kenniswerkers zorgt die autonomie ook dat ze hun werk leuker vinden (attitude).
Verdieping
Artikelen, boeken, podcasts, video’s, documentaires en meer over dit thema.
1. LEZEN / Het boek Grip van Rick Pastoor is een goed startpunt als je meer wil weten over persoonlijk kennismanagement. Zo krijg je bijvoorbeeld inzicht in hoe je gestructureerd informatie en taken kan organiseren.
2. DOEN / Op 14 & 15 mei 2025 is de 2e PKM Summit in Utrecht. Vind je persoonlijk kennismanagement een boeiend of intrigerend concept? Kom dan naar de Summit. Ik ben er ook.
3. KIJKEN / Bij het schrijven van deze nieuwsbrief moest ik denken aan de serie The Office (9,0 op IMDb). In deze korte clip wil baas Micheal zijn werknemers Dwight en Jim leren hoe ze beter kunnen verkopen aan de telefoon. Briljant.
Dank 🙏
Bedankt voor het lezen!
Deze nieuwsbrief is gratis, maar niet goedkoop om te maken. Je kunt me daarom op een aantal manieren helpen:
Stuur het door naar iemand die het leuk vindt, huur me in om te spreken, voor een webinar of voor workshop scenarioplanning.
Interesse? Doe een vrijblijvende boekingsaanvraag.
Nieuwsgierig? Bekijk deze video over hoe ik de tool Obsidian gebruik.